Rau tàu bay

Cây rau tàu bay thuộc họ Cúc (Asteraceae) tên khoa học là Gynura Crepidioi des Benth là loài thân thảo, có lông, cao khoảng 50-60cm, gần như có mặt khắp ở mọi miền đất nước. Nhưng loài rau tự mọc thường được xem là một loại "cải trời" này lại tỏ ra thích hợp ở miền Đông Nam bộ, nơi một năm có hai mùa mưa nắng với khí hậu nóng, ẩm ướt mà cao ráo. Đặc biệt, với chùm hoa lông trắng hình trụ, nở rộ vào mùa hè và tỏa hương ra xa, rau tàu bay phát triển rất nhanh hình thành những đám rau hoang dại. Rau tàu bay trở thành một loại rau mọc trên cạn khá phổ biến ở nhiều vùng nông thôn, rừng núi miền Đông. Lá và thân cây rau tàu bay có mùi vị đặc trưng là hăng hăng, đăng đắng, nhưng ăn mát và ấm bụng, lại rất "lành" nên nó còn được dùng làm "cơm" thay gạo cho nhiều đơn vị bộ đội sống và chiến đấu trong vùng Chiến khu Đ trong những thời điểm gặp khó khăn về lương thực. Trong bữa ăn thường ngày của bà con nông dân, nhất là dân làm rẫy sống cạnh rừng, thì canh rau tàu bay, rau tàu bay xào, luộc... là những món ăn ngon. Đặc biệt, rau tàu bay sống chấm với nước cá kho, thịt kho vẫn giữ nguyên hương vị đăng đắng, nồng nồng, ăn một lần nhớ mãi. Có người ghiền ăn sống rau tàu bay đến nỗi bị người thân dọa là ăn rau tàu bay nhiều sẽ bị đau lưng, mất máu (!??), nhưng vẫn không bỏ được.

Ông Nguyễn Thanh Thi (phường Trảng Dài, TP. Biên Hòa) vốn sinh ra ở Phnôm Pênh (Campuchia), năm mới 13 tuổi đã theo bộ đội tình nguyện Việt Nam làm liên lạc, là người có rất nhiều ấn tượng về rau tàu bay. Trở thành "bộ đội nhí" ông Thi được đơn vị cử ra những cánh đồng bạt ngàn ở xác Chùa Tháp để cắt hàng bao rau tàu bay đem về muối làm thức ăn dự trù cho cả đơn vị. Đến giờ ông Thanh Thi vẫn tự hào là không có ai nắm kỹ thuật "quậy nước muối đổ rau tàu bay phơi heo héo vào ngâm" để tạo ra món muối dưa có vị hăng hăng, ăn phát ghiền.

Bà Bùi Hồng Hảo (phường Quyết Thắng, TP. Biên Hòa) quê ở xã Tân Lập (tỉnh Tây Ninh) năm 12 tuổi đã cùng với gia đình theo phục vụ một đơn vị bộ đội Việt Nam tình nguyện ở vùng Kret (Campuchia) và được mẹ dạy cho cách hái rau tàu bay nấu canh thịt, cá cho thương binh ăn. Món ăn dân dã này rất được anh em thương binh mà cả bộ đội ưa thích. Bà Bùi Hồng Hảo còn cho biết: món rau tàu bay sống cuốn bánh tráng với tép luộc ăn vào rất ấn tượng. Món này là đặc sản ở vùng Samát vì các suối nơi đây có loại tép bạc rất ngon và rau tàu bay thì mọc hằng hà ven bờ suối...