Tháng 10 năm 1973, được sự chỉ đạo của Trung ương Cục và khu ủy, Tỉnh ủy Biên Hoà quyết định thành lập huyện 21 tách ra khỏi huyện Vĩnh Cửu, địa bàn huyện bao gồm các xã nằm dọc lộ 1 và lộ 20; gồm: Hố Nai, Trảng Bom 1, Trảng Bom 2, Bàu Hàm1, Bàu Hàm 2, Cây Gáo, Hưng Lộc, Gia Tân, Gia Kiệm, Võ Dõng, Túc Trưng. Sau đó căn cứ trên tính chất phức tạp của địa bàn, đặc biệt là tình hình dân cư vốn từ các đông đủ thành phần dân tộc khắp mọi miền của đất nước đến sinh sống, Huyện ủy đã đề nghị và được chấp thuận đổi tên huyện 21 thành huyện Thống Nhất.

Lãnh đạo huyện ủy Thống Nhất được chỉ định thành lập. Tỉnh ủy Biên Hoà cử đồng chí Nguyễn Hải - Phó bí thư Tỉnh ủy làm Bí thư Huyện ủy, đồng chí Nguyễn Thị Ngọc Liên - Phó Bí thư Huyện ủy, đồng chí Nguyễn Minh Đức – ủy viên thường vụ huyện ủy phụ trách kinh tài, đồng chí Trần Quang Lợi - Thường vụ Trưởng công an huyện kiêm nhiệm Bí thư Trảng Bom, đồng chí Nguyễn Văn Lợi – ủy viên thường vụ phụ trách khối vận và chỉ đạo phong trào. Ban chấp hành huyện ủy gồm: các đồng chí Bùi Văn Điền (huyện đội trưởng), nữ đồng chí Hà Minh Mỹ, nữ đồng chí Ba Hoà, Ba Tùng, Hai Quân, Bảy Nguyên, Nguyễn Đức Đầy, Tư Thanh, Tư Định, Cao Phi Voòng, Đỗ Hùng Kiệt, Năm Kim.  Lực lượng vũ trang tập trung huyện có 1 đại đội do đồng chí Ba Long làm đại đội trưởng. Căn cứ huyện đóng tại bàu Rau Cần (Trảng Bom), căn cứ dự bị đóng ở rừng Cây Gáo.