Văn tự ở Văn miếu Trấn Biên

đăng 02:59, 24 thg 11, 2011 bởi Nhân Phạm Hoài   [ cập nhật 20:17, 5 thg 8, 2014 bởi Pham Hoai Nhan ]

1. Văn miếu môn



Biển lớn, đề chữ “Văn Miếu Môn” (phiên âm), đặt dưới cốt +4200. Đây là tên của công trình (cổng ra vào).

Câu đối đặt ở hai bên Văn Miếu Môn (viết chữ Hán, kèm phiên âm bằng Quốc ngữ, thứ tự bên trái, bên phải):

Viễn giả lai cận giả duyệt tôn thánh hy hiền;
Chí ư học nguyện ư hành cư nhân do nghĩa. 

Dịch nghĩa: Chí nguyện là học và hành; giữ gìn đức nhân theo nghĩa, xa thì đến, gần thì mến thương, tôn kính, noi theo bậc thánh hiền.

2.Nhà bia Khổng Tử:


Mặt trước là chân dung Khổng Tử, bên dưới có ghi tên: Khổng Tử (551 – 479 TCN).

Mặt sau: Ở vị trí chính giữa là chữ Văn (chữ Hán, kèm phiên âm). Hai bên là đôi câu đối (chữ Hán, kèm phiên âm):

Bất học bất tri lý,
Học nhi thời tập chi 

Ý nghĩa: Không học thì không biết đạo lý; học phải năng thực hành theo cái đã học được.

3. Nhà Bái Đường

Nội dung các bức hoành phi và câu đối ở Nhà Bái Đường do Gs. Vũ Khiêu soạn.

3.1. Hoành phi: Dọc theo trục D – D trên đỉnh của toà nhà thả xuống những cửa võng bằng gỗ chạm lộng sơn son thiếp vàng. Lồng trong cửa võng là 5 bức hoành phi đại tự. Theo thứ tự, từ trái sang phải của chính điện (theo hướng ở ngoài nhìn vào):

a. Kế thế hiền tài:
b. Đại Việt tinh thần:


c. Văn hiến Trấn Biên


d. Nam phương cốt cách


e. Thiên thu nguyên khí:


3.2. Các cặp đối:

Các cặp đối đi liền với các bức hoành phi để ở bốn hàng cột trong nhà và các cột nổi ở tường. Theo thứ tự, từ trái sang phải của chính điện (theo hướng ở ngoài nhìn vào):

a. Cặp câu đối số dưới bức hoành phi Kế thế hiền tài:

 Bến Nghé của tiền những ứa gan trung người quốc sĩ
Đồng Nai tranh ngói càng khơi lửa hận lớp anh hùng.

Ý nghĩa: Nếu cao tinh thần của trí thức và nhân dân Biên Hòa – Đồng Nai đã chiến đấu anh dũng chống quân xâm lược tàn phá quê hương như Nguyễn Đình Chiểu đã từng phản ánh thơ văn:

Bến Nghé của tiền tan bọt nước
Đồng Nai tranh ngói nhuốm màu mây. 

b. Cặp câu đối dưới bức hoành phi Đại Việt tinh thần


Ngô Vương Quyền đuổi giặc  Lý Công Uẩn dời đô muôn dặm tung bay cờ Đại Việt
 Chu Tiều Ẩn giảng văn Nguyễn Ức Trai định hướng ngàn thu sáng mãi chí Thăng Long.

Ý nghĩa: Đại Việt là quốc hiệu nước ta từ nhà Lý, tiêu biểu cho văn hiến Việt Nam, như Nguyễn Trãi viết: “Như nước Đại Việt ta từ trước, vốn xưng nền văn hiến đã lâu”. Tinh thần Đại Việt bắt đầu từ Ngô Quyền đánh tan giặc xâm lược ở sông  Bạch Đằng; mở đầu cho việc tái lập nền độc lập của dân tộc. Trải qua các đời thịnh trị của vua Đinh, vua Lê, Lý Công Uẩn dời đô ra Thăng Long, từ đó tiếng tăm của Đại Việt lừng lẫy khắp nơi.

c. Cặp câu đối dưới bức hoành phi Văn hiến Trấn Biên:

Thu hết tinh hoa kim cổ lại
Xây cao văn hiến nước non này.

Ý nghĩa: Bác Hồ suốt đời học tập và nghiên cứu đã trở thành nhà văn hóa uyên bác về mọi kiến thức kim – cổ, Đông – Tây. Bác Hồ là danh nhân văn hóa thế giới tiêu biểu cho văn hiến ấy trong toàn quốc cũng như ở phương Nam.

d. Cặp câu đối dưới bức hoành phi Nam phương cốt cách:

 Nguyễn Hữu Cảnh ổn định Trấn Biên lớp lớp anh hùng vang lục tỉnh
 Võ Trường Toản mở trường Gia Định đời đời sĩ khí nối tam gia.

 Ý nghĩa: Nói về công lao của những ni đi đầu trong việc xây dựng nền văn hiến tại phương Nam. Trước hết về Nguyễn Hữu Cảnh là người được chúa Nguyễn giao việc ổn định đất Đông Phố; lập dinh Trấn Biên. Từ đó các bậc anh tài xuất hiện tiếng tăm vang dội  cả lục tỉnh.

Về văn học, Võ Trường Toản mở trường dạy học ở Gia Định, đào tạo nhân tài, xuất hiện Gia Định tam gia. Từ đó, tiếp nối là lớp lớp nhân tài nêu cao sĩ khí xứ Đồng Nai.

e. Cặp câu đối dưới bức hoành phi Thiên thu nguyên khí:

Dân tộc anh hùng sự nghiệp đi vào thiên kỷ mới
Đồng Nai hào khí tiền đồ vươn tới vạn trùng cao.

Ý nghĩa: Nói lên khí phách, tinh thần của nhân dân nói chung, trí thức nói riêng dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ Đồng Nai đi vào thiên kỷ mới. Với tinh thần ấy, tiền đề  của văn hiến Đồng Nai sẽ còn vươn tới vạn trùng cao.

Bài và ảnh: Theo tài liệu cính thức của UBND tỉnh Đồng Nai

Comments