Dòng chảy của sông Đồng Nai tại thác Trị An trên địa bàn huyện Vĩnh Cửu được chặn dòng bắt đầu hình thành nên hồ Trị An vào thập niên 80 của thế kỷ XX. Đây là một định hướng phát triển thủy điện của Việt Nam để có một nhà máy thuỷ điện Trị An lớn nhất, cung cấp điện cho miền Nam Việt Nam lúc bấy giờ. Công trình thuỷ điện Trị An được khởi công ngày 22 tháng 2 năm 1982.

Đập ngăn hồ Trị  An được xây dựng bằng đá hỗn hợp, có chiều dài 420 m, chiều cao 40 m, đỉnh đập rộng 10 m. Phần đập tràn chịu lực bằng bê tông dài 150 m, có 8 khoang tràn với mỗi khoang rộng 15 m và 08 cửa van được đóng mở bằng cần cẩu chân đế tải trọng 2 x125 tấn. Bên cạnh đó có đập Suối Rộp dài 2.750 m, cao 45 m và hệ thống đập đất phụ có chiều dài tổng cộng 6.263 m. 10 giờ ngày 12-01-1987, hàng vạn người trên công trường chứng kiến giờ phút ngăn sông Đồng Nai hàng ngàn mét khối đá hộc, bê tông.  

Tham gia xây dựng thuỷ điện Trị An có hàng triệu lượt người ở miền Nam được huy động, tham gia trên một công trình rộng lớn kéo dài nhiều năm. Công trình thuỷ điện Trị An mang tầm vóc quốc tế  và thắm đượm tình hữu nghị Việt Nam – Liên Xô. Một đội ngũ các chuyên gia, kỹ sư luôn bám trụ, kiên trì và đem công sức, tài trí của mình cùng đội ngũ kỹ sư, lao động người Việt Nam hoàn thành công trình. Sau 7 năm 8 tháng 10 ngày, 4 tổ máy của của nhà máy này đã hoà vào điện lưới quốc gia ngày 31 tháng 10 năm 1989. Công trình thuỷ điện Trị An vừa sản xuất điện năng của miền Nam vừa làm thực hiện chức năng thủy nông cho vùng miền Đông Nam Bộ.

          Hồ Trị An được hình thành do việc đắp đập ngăn sông Đồng Nai, một trong những hạng mục chính của công trình thuỷ điện Trị An. Hồ Trị An trở thành nguồn tài nguyên về nhiều mặt, được khai thác phục vụ cho đời sống của người dân miền Nam. Hiện nay, với diện tích mặt nước hồ 323 km², hồ Trị An có gần 40 đảo lớn nhỏ.

Công suất tổng cộng của 4 tổ máy thuỷ điện Trị An là 400MW. Trung bình hàng năm nhà máy cung cấp cho các tỉnh thành phía Nam 1.760x10⁶kw/h điện, đứng thứ hai trong cả nước, chỉ sau nhà máy thuỷ điện Hoà Bình ở miền Bắc (công suất 1.920MW, sản lượng điện hàng năm 8.448 x 10⁶kw/h). Công suất của nhà máy thuỷ điện Trị An còn được phát huy cao hơn vào những năm nước lớn, sản lượng điện có thể lên tới 2.290 x 10⁶kw/h.

Công trình thuỷ điện Trị An được xây dựng trong 7 năm và hoàn thành vào năm 1991. Các mốc thời gian chính xây dựng công trình thủy điện Trị An:

Ngày 22-02-1982, khởi công các công trình phụ trợ.

Ngày 24-04-1984, khởi công các hạng mục công trình chính.

Ngày 28-04-1985, đổ khối bê tông đầu tiên ở đập tràn.

Ngày 12-01-1987, ngăn sông Đồng Nai.

Ngày 01-01-1988, tiến hành chạy thử không tải tổ máy.

Ngày 07-11-1988, tiến hành chạy thử không tải tổ máy 2.

Ngày 07-04-1989, tiến hành chạy thử không tải tổ máy 4.

Ngày 05-09-1989, tiến hành chạy thử không tải tổ máy 4.

Ngày 31-10-1989, các tổ máy hòa lưới điện quốc gia

Công trình thuỷ điện Trị An bảo đảm cung cấp điện cho các tỉnh thành phía Nam, cung cấp nước canh tác cho các tỉnh Đồng Nai, tỉnh Bình Dương và một phần của thành phố Hồ Chí Minh.