Thời nhà Nguyễn, Biên Hoà là đơn vị cấp dinh (Trấn Biên), sau đổi thành trấn (Biên Hoà) và năm 1832 thành đơn vị cấp tỉnh (Biên Hoà). Địa giới Biên Hoà thời Nhà Nguyễn khá rộng, bao gồm cả một số địa phận của các tỉnh miền Đông Nam Bộ hiện nay. Địa phận của thành phố Biên Hoà hiện nay có một vai trò quan trọng, luôn là trung tâm hành chánh qua các thời kỳ. Một số tư liệu cho biết, từ thời vua Gia Long đã cho xây trường học đặt tại thôn Tân Lại huyện Phước Long. Thôn Tân Lại nay thuộc địa phận của phường Bửu Long, thành phố Biên Hoà. Đến thời vua Minh Mạng, trường học này chuyển về thôn Tân Lân, huyện Phước Chánh, trở thành trường học cấp tỉnh (Biên Hoà). Thôn Tân Lân cũng thuộc tổng Phước Vĩnh – nay thuộc địa phận các phường Quang Vinh, Hoà Bình thành phố Biên Hoà. Trường gồm một giảng đường ba gian hai chái và một nhà vuông một gian hai chái. Về trường học mang tính chất cấp phủ (phủ Phước Long, phủ Phước Tuy) thuộc tỉnh Biên Hoà thì có 02 trường. Trường học ở phủ Phước Long (gồm bốn huyện: Phước Chánh, Bình An, Long Thành, Phước An) được xây dựng trước năm 1837, “về phía đông lỵ sở của phủ”. Lỵ sở phủ Phước Long được biết là: “chu vi 30 trượng, rào gỗ, ở địa phận thôn Bình Lợi, huyện Phước Chánh”. Như vậy, có thể trường phủ này cùng thuộc thôn Bình Lợi, tổng Phước Vĩnh, huyện Phước Chánh. Thôn Bình Lợi là một trong 46 thôn của tổng Phước Vĩnh (chưa xác định được địa điểm chính xác). Còn trường học của phủ Phước Tuy được xây dựng từ năm 1837, “ở phía đông bắc lỵ sở của phủ”. Địa bàn phủ Phước Tuy nay thuộc tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu. Tư liệu Địa chí Đồng Nai (tập 5 – Văn hoá – xã hội) cho biết: Trường học mang tính chất cấp huyện của tỉnh Biên Hoà chưa phát hiện tài liệu ghi rõ ràng. Một điểm đáng lưu ý là từ năm 1839, vua Minh Mạng cho đặt thêm chức Huấn đạo các huyện Phước Chánh, Bình An, Long Thành (tỉnh Biên Hoà). Như vậy, có thể suy luận các trường học cấp huyện ở Biên Hoà đã có hoặc từ mốc thời gian này được nhà nhà Nguyễn đưa vào sự quản lý quy cũ. Về quy cách, trường học huyện được xây dựng như trường học phủ nhưng quy mô và kích thước nhỏ hơn với khoản tiền là 250 quan (trường phủ 300 quan). |